Q. సైనిక పాలన మరియు వెల్లోడి పరిపాలన (1948–1952) కింద అనుసరించిన ఉద్యోగ విధానాలు ముల్కీ రక్షణల అమలును ఎలా ప్రభావితం చేశాయి? అలాగే తెలంగాణలో ప్రాంతీయ అసంతృప్తిని ఎలా రూపొందించాయో వివరించండి?

పరిచయం:
ముల్కీ నియమాలు (1919) హైదరాబాద్ రాష్ట్రంలో స్థానిక నివాసుల ఉద్యోగ హక్కులను కాపాడటానికి ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. ఒక వ్యక్తి లేదా వారి తండ్రి రాష్ట్రంలో కనీసం 15 సంవత్సరాలు నివసించి ఉంటే వారు ముల్కీగా అర్హత పొందేవారు. అయితే, 1948లో హైదరాబాద్ రాష్ట్రం విలీనం తర్వాత, తదనంతర సైనిక పాలన మరియు వెల్లోడి పరిపాలన ఈ హక్కులను ఉల్లంఘించి, తెలంగాణేతర అధికారులను కీలక పదవుల్లో నియమించాయి.

విషయం:
I. వెల్లోడి పాలనలో ముల్కీ హక్కులు (1948–1952):
ఎ. సైనిక పాలన (1948–1949): అధికారిక ఆధిపత్యం
1. ఆపరేషన్ పోలో తర్వాత, హైదరాబాద్‌ను మేజర్ జనరల్ జె.ఎన్. చౌదరి నేతృత్వంలో సైనిక పాలన కింద ఉంచారు. ఇతను న్యాయం మరియు సురక్షతపై దృష్టి పెట్టారు.
2. పరిపాలనా విభాగంలోని ఉద్యోగాలను తెలంగాణేతర ప్రాంతాల నుండి, ప్రధానంగా మద్రాసు మరియు బొంబాయి ప్రావిన్స్‌ల నుండి వచ్చిన సివిల్ మరియు సైనిక అధికారులతో భర్తీ చేశారు.
3. ఈ దశలో ముల్కీ నిబంధనలు అమలు చేయడానికి ఎటువంటి అధికారిక విధానం లేదు.

బి. వెల్లోడి పరిపాలన (1950–1952):
1. కేంద్రీకృత పౌర పాలన1950లో మద్రాసు నుండి వచ్చిన సీనియర్ ఐసిఎస్ అధికారి ఎం.కె. వెల్లోడిని ముఖ్యమంత్రిగా నియమించారు.
2. ఆయన ముల్కీ నిబంధనలను పరిశీలించకుండా తెలంగాణేతర ఐఏఎస్ మరియు ఐపిఎస్ అధికారులను కీలక పదవుల్లో నియమించారు.
3. అర్హతలు ఉన్నప్పటికీ స్థానిక అభ్యర్థులను పక్కనపెట్టడం వల్ల ఉద్యోగ అభద్రతాభావం తీవ్రతరమైంది.
4. ఉర్దూ భాష ఆధిపత్యం మరియు కేంద్రీకృత సంస్కృతి తెలుగు మాట్లాడే స్థానికులను మరింత దూరం చేసింది.

సి. ముల్కీ నియమాల అమలులో సంస్థాగత వైఫల్యం
1. అభ్యర్థులను పరిశీలించడానికి ముల్కీ ధృవీకరణ బోర్డులు ఏర్పాటు కాలేదు.
2. తెలంగాణ అధికారులు పదోన్నతులలో స్తబ్దతను ఎదుర్కొన్నారు. అయితే స్థానికేతరులు మాత్రం పరిపాలనా సోపానాల్లో ఎదిగారు.
3. హైదరాబాద్, వరంగల్, మరియు ఖమ్మం జిల్లాల్లో వివక్ష కేసులు నమోదయ్యాయి.

II. తెలంగాణలో ప్రాంతీయ ప్రభావం మరియు అసంతృప్తి ఆవిర్భావం:
ఎ. ఉద్యోగ ఆధారిత నిరసనల ఆవిర్భావం
1. 1952లో విద్యార్థులు మరియు నిరుద్యోగ యువత స్థానికులకు ఉద్యోగ రిజర్వేషన్ కోరుతూ విస్తృత ఆందోళనలు నిర్వహించారు.
2. హైదరాబాద్ మరియు కరీంనగర్‌లో నిరసనలు హింసాత్మకంగా మారాయి. ఇవి ప్రజల అసంతృప్తిని ప్రతిబింబించాయి.
3. “తెలంగాణవాసులకు ఉద్యోగాలు” వంటి నినాదాలు విస్తృతంగా ప్రతిధ్వనించాయి.

బి. పరిపాలనా విశ్వాసం కోల్పోవడం
1. తెలంగాణ ప్రజలు విలీనాన్ని ఆంధ్రా అధికారులకు అనుకూల వైఖరిగా భావించడం ప్రారంభించారు.
2. ఇది స్థానికులలో గుర్తింపు స్పృహను పెంచింది.

సి. తెలంగాణ ఉద్యమ బీజాలు
1. ముల్కీ నిబంధనల ఉల్లంఘన సాంస్కృతిక మరియు ఆర్థిక వివక్షకు చిహ్నంగా మారింది.
2. ఈ ఫిర్యాదులు 1969 తెలంగాణ ఉద్యమంలో ప్రధాన డిమాండ్లుగా తిరిగి ఉద్భవించాయి.
3. కాళోజీ నారాయణ రావు మరియు ప్రొఫెసర్ జయశంకర్ వంటి మేధావులు తమ ప్రారంభ రచనలలో ఈ అన్యాయాన్ని తెలియజేశారు.

ముగింపు
సైనిక మరియు వెల్లోడి పాలనలో ముల్కీ హక్కులను నిర్లక్ష్యం చేయడం 1952 ముల్కీ ఆందోళనకు దారితీసింది. ఇది వరంగల్‌లో ఉపాధ్యాయుల బదిలీలతో ప్రారంభమై, హైదరాబాద్‌లోని సిటీ కాలేజీ ఘటనతో ఉచ్ఛస్థాయికి చేరింది. “నాన్-ముల్కీ గో బ్యాక్” అనే నినాదం అత్యంత ప్రజాదరణ పొందింది. ఇలా ఉద్యోగాల్లో జరిగిన అన్యాయం తెలంగాణ యొక్క ప్రారంభ ప్రాంతీయ నిరసనలను రగిల్చింది.