Q. ప్రత్యేక రాష్ట్ర హోదా డిమాండ్‌లో ప్రజల భాగస్వామ్యాన్ని తీవ్రతరం చేసిన ముఖ్య సంఘటనలను సూచిస్తూ, 1969 తెలంగాణ ఉద్యమం తెలంగాణ ప్రాంతం అంతటా ఎలా వ్యాపించిందో వివరించండి?

పరిచయం:
“ఉద్యోగ అన్యాయానికి వ్యతిరేకంగా ప్రారంభమైన నిరసన, స్వయం పాలన కోసం గర్జనగా మారింది.” 1969లో ముల్కీ నియమాల ఉల్లంఘనలతో ప్రేరేపితమైన తెలంగాణ ఉద్యమం, కాళోజీ నారాయణ రావు వంటి విద్యార్థులు, ఉద్యోగులు, మరియు విజ్ఞానవంతుల నాయకత్వంలో రాష్ట్రవ్యాప్తంగా వేగంగా వ్యాపించింది. మర్రి చెన్నారెడ్డి వంటి రాజకీయ నాయకుల మద్దతుతో, ఇది రాష్ట్ర స్వయంప్రతిపత్తి మరియు ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండ్‌కు శక్తివంతమైన పిలుపుగా రూపాంతరం చెందింది.

విషయం:
I. ఉద్యమం వ్యాప్తికి కారణాలు
A. ప్రారంభ నిరసనలు మరియు పరిమిత పరిధి
1. 1968లో ముల్కీ నియమాల అమలుపై దృష్టి సారించి ఈ ఉద్యమం ప్రారంభమైంది.
2. ప్రారంభంలో, ఈ ఉద్యమం హైదరాబాద్ మరియు ఇతర ప్రధాన నగరాలలోని పట్టణ మధ్యతరగతి ప్రజలు మరియు విద్యార్థులకు మాత్రమే పరిమితమైంది.
3. అయితే, ముల్కీ నియమాల ఉల్లంఘన మరియు స్థానికేతరులు కీలక ప్రభుత్వ ఉద్యోగాలలో చేరడం తెలంగాణ ప్రజలను అసంతృప్తికి గురిచేసి, ఈ సమస్యను విస్తృత రాజకీయ ఆందోళనగా మార్చింది.

B. ఉద్యమ వ్యాప్తికి సంబంధించిన కీలక సంఘటనలు
1. విద్యార్థి నిరసనలు మరియు చర్యలు
1. ఉస్మానియా విశ్వవిద్యాలయంలో మల్లికార్జున్ వంటి ప్రముఖ నాయకుల నేతృత్వంలో విద్యార్థి సంఘాలు ఉద్యమ కేంద్రంగా మారాయి.
2. వరంగల్, ఖమ్మం, నిజామాబాద్ వంటి ప్రధాన పట్టణాలలో విద్యార్థులు సమ్మెలు, బహిష్కరణలు, మరియు భారీ ర్యాలీలు నిర్వహించి, ముల్కీ రక్షణల అమలును డిమాండ్ చేశారు.
3. మార్చి 8, 1968న హైదరాబాద్‌లోని రెడ్డి హాస్టల్‌లో రెండు రోజుల సదస్సు జరిగింది. ఇది ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను చర్చించింది.
4. మల్లికార్జున్ మరియు ఇతర విద్యార్థుల నిరాహారదీక్షలు యువత యొక్క త్యాగం మరియు నిబద్ధతను తెలియజేస్తూ, జాతీయ దృష్టిని ఆకర్షించింది.

2. ఉద్యోగుల సమ్మెలు మరియు మద్దతు
1. సింగరేణి కాలరీస్, రైల్వే, మరియు ఇతర ప్రభుత్వ రంగ సంస్థల ఉద్యోగులు నిరసనలలో చేరి న్యాయమైన ఉద్యోగ అవకాశాలు మరియు స్థానిక నివాసులకు గౌరవం డిమాండ్ చేశారు.
2. తెలంగాణ నాన్-గెజిటెడ్ ఆఫీసర్స్ యూనియన్ (TNGOs) మరియు టీచర్స్ అసోసియేషన్లు జాయింట్ యాక్షన్ కమిటీ (JAC)ని ఏర్పాటు చేసి, సమ్మెలు మరియు నిరసనల కోసం కార్మికులను సమీకరించడంలో కీలక పాత్ర పోషించాయి.
3. 1969లో సింగరేణి కాలరీస్ సమ్మె విస్తృత మద్దతును పొందింది. విద్యార్థులు, ఉద్యోగులు, మరియు సామాన్య ప్రజల మధ్య పెరుగుతున్న ఐక్యతను చూపించింది.
4. సమ్మె చర్యలు పరిపాలనా వ్యవస్థను తీవ్రంగా అడ్డుకున్నాయి. ఇవి ప్రభుత్వాన్ని నిరసనకారులతో చర్చలు జరిగేలా ఒత్తిడి చేశాయి.

C. ప్రజా సమీకరణ 1. తెలంగాణ ప్రజా సమితి (TPS) ఏర్పాటు
1. ఉద్యమం ఊపందుకున్నప్పుడు, కాళోజీ నారాయణ రావు మరియు మర్రి చెన్నారెడ్డి వంటి స్థానిక రాజకీయ నాయకులు విద్యార్థి మరియు ఉద్యోగుల నిరసనలతో కలిసి, ఉద్యమానికి రాజకీయ వేదికను అందించారు.
2. మర్రి చెన్నారెడ్డి నాయకత్వంలో తెలంగాణ ప్రజా సమితి (TPS) ఒక ప్రధాన రాజకీయ శక్తిగా ఆవిర్భవించి, ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను ముందుకు తీసుకెళ్లింది.
3. TPS ఏర్పాటు ఉద్యమాన్ని విద్యార్థి నేతృత్వంలోని నిరసనల నుండి రాజకీయ సమీకరణగా మార్చి, తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను జాతీయ రాజకీయాలలోకి తీసుకొచ్చింది.

2. కీలక సంఘటనలు
A. పోలీసు హింస మరియు ప్రజా ఆగ్రహం
1. హైదరాబాద్‌లోని ఆబిడ్స్ జంక్షన్‌లో విద్యార్థి నిరసనకారులపై పోలీసు కాల్పులు జరిగిన సంఘటన ఉద్యమంలో మలుపు తిప్పింది. ఈ సంఘటన తీవ్రతను పెంచి, ఉద్యమానికి ప్రజా మద్దతును పెంచింది.
2. మల్లికార్జున్ మరియు రమాదేవి వంటి విద్యార్థి నాయకుల త్యాగాలు ఉద్యమానికి నైతిక మద్దతును ఇచ్చి, తెలంగాణ అంతటా విస్తృత భాగస్వామ్యాన్ని ప్రోత్సహించాయి.

B. గ్రామీణ ప్రాంతాలలో విస్తృత భాగస్వామ్యం
1. ఉద్యమం గ్రామీణ ప్రాంతాలకు వ్యాపించింది. అక్కడ రైతులు, విజ్ఞానవంతులు, మరియు కార్మికులు నిరసనలలో చేరి, దీనిని ఒక జన ఉద్యమంగా మార్చారు.
2. “నాన్-ముల్కీ గో బ్యాక్” అనే నినాదం విస్తృతంగా ప్రతిధ్వనించి, స్థానిక ఉద్యోగాలు మరియు ప్రాంతీయ స్వయంప్రతిపత్తి కోసం పెరుగుతున్న డిమాండ్‌ను సూచించింది.
3. వరంగల్, ఖమ్మం, మరియు నిజామాబాద్ వంటి జిల్లాలలో రాజకీయ ర్యాలీలు మరియు నిరసనలు వ్యాపించి, రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను బలోపేతం చేసి, తెలంగాణ యొక్క పోరాటాలకు జాతీయ దృష్టిని తీసుకొచ్చాయి.

III. ప్రభుత్వ స్పందన మరియు రాజకీయ ప్రభావం
A. ప్రభుత్వ చర్యలు మరియు TPS పాత్ర
1. కేంద్ర మరియు రాష్ట్ర ప్రభుత్వాలు నిరసనను అణచివేయడానికి పోలీసు చర్యలతో సహా కాల్లులు కూడా జరిగాయి. అయినప్పటికీ, ఈ ప్రయత్నాలు నిరసనకారుల సంకల్పాన్ని మరింత బలపరిచాయి.
2. 1969లో TPS 14 లోక్‌సభ స్థానాలలో 10 స్థానాలను గెలుచుకోవడం ద్వారా ప్రత్యేక రాష్ట్ర డిమాండ్‌కు చట్టబద్ధతను చూపించింది.
3. తెలంగాణ ప్రజా సమితి ఏర్పాటు నిరసనల నుండి రాజకీయాలకు మార్పును సూచించింది. స్థానిక ఉద్యోగ రక్షణల నుండి విస్తృత ప్రాంతీయ గుర్తింపుకు చర్చను మార్చింది.

B. కాంగ్రెస్‌లో విలీనం మరియు పరాజయాలు
1. 1971లో TPS భారత జాతీయ కాంగ్రెస్‌లో విలీనం కావడం ఉద్యమానికి తాత్కాలిక ఎదురుదెబ్బగా మారింది.
2. అయినప్పటికీ, తెలంగాణ రాష్ట్ర డిమాండ్ రాజకీయ చర్చలో కొనసాగింది, తదనంతర సంవత్సరాలలో మరిన్ని ఉద్యమాలకు దారితీసింది.

ముగింపు
మర్రి చెన్నారెడ్డి మరియు కాళోజీ నారాయణ రావు వంటి నాయకుల స్వరాలతో నడిచిన 1969 ఉద్యమం, తెలంగాణ అసంతృప్తిని ఒక ప్రజా రాజకీయ గుర్తింపుగా మార్చింది. 1971లో తెలంగాణ ప్రజా సమితి 14 లోక్‌సభ స్థానాలలో 10 స్థానాలను గెలుచుకోవడం ద్వారా ప్రజల మద్దతును నిరూపించింది. అయితే ఈ ఉద్యమం ఎంతగానో అణచివేయబడినప్పటికీ, దాని వారసత్వం కె. చంద్రశేఖర రావు వంటి నాయకులను ప్రేరేపించింది, వారు 2014లో రాష్ట్ర డిమాండ్‌ను నెరవేర్చేలా చేశాయి.