Q. “డాక్టర్ బి.ఆర్. అంబేద్కర్ సమర్థవంతమైన పాలన కోసం చిన్న రాష్ట్రాల సృష్టిని గట్టిగా సమర్థించారు.” ఈ సందర్భంలో, తెలంగాణ సమస్యపై ఆయన అభిప్రాయాలను పరిశీలించండి మరియు రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ కమిషన్ (1953) యొక్క సిఫారసులతో అవి ఎలా విభేదించాయో విశ్లేషించండి?

పరిచయం:
డా. బి.ఆర్. అంబేద్కర్ 1955లో రచించిన తన ప్రసిద్ధ గ్రంథం "థాట్స్ ఆన్ లింగ్విస్టిక్ స్టేట్స్" (భాషాపర రాష్ట్రాలపై ఆలోచనలు)లో, చిన్న రాష్ట్రాలు పరిపాలనా సామర్థ్యం, సామాజిక సమానత్వం, రాజకీయ సాధికారతకు అనుకూలమని బలంగా అభిప్రాయపడ్డారు. ఆయన తెలంగాణకు ప్రత్యేక రాష్ట్ర హోదాను సమర్థిస్తూ, పెద్ద రాష్ట్రాల ఆధిపత్యం ప్రమాదకరమని హెచ్చరించారు. "సమాధానం విలీనంలో కాదు, గుర్తింపులో ఉంది" అని వ్యాఖ్యానిస్తూ, 1953లో ఏర్పాటు చేసిన రాష్ట్ర పునర్వ్యవస్థీకరణ సంఘ (SRC) వైఖరిని ఆయన తీవ్రంగా వ్యతిరేకించారు.

విషయం:
I. డా. బి.ఆర్. అంబేద్కర్ అభిప్రాయాలు – తెలంగాణ మరియు చిన్న రాష్ట్రాల అంశంపై
1. తెలంగాణ – పరిపాలనా దృక్పథంలో స్వయం సమృద్ధి కలిగిన ప్రదేశం
a. అంబేద్కర్ అభిప్రాయం ప్రకారం, తెలంగాణ ఆర్థికంగా స్వయం సమృద్ధిగా, సాంస్కృతికంగా ప్రత్యేకంగా, చారిత్రకంగా రాష్ట్ర హోదాకు అర్హత కలిగిన ప్రాంతం.
b. ఆయన తెలంగాణను, ఆంధ్రా రాష్ట్రంతో భిన్నంగా, ప్రత్యేక పరిపాలన సామర్థ్యంతో కూడిన రాష్ట్రంగా అభివర్ణించారు.
c. హైదరాబాద్ రాజధాని వైభవం, నిజాం పాలనలో తెలంగాణ ప్రజల అనుభవాన్ని, ప్రత్యేక రాష్ట్రం అవసరానికి ఆధారంగా గుర్తించారు.

2. ఆంధ్ర ఆధిపత్య భయం
a. తెలంగాణ-ఆంధ్ర విలీనంలో, ఆంధ్ర ప్రాంతం జనాభా మరియు రాజకీయ ప్రభావం ద్వారా తెలంగాణను ఆధిపత్యానికి లోనుచేస్తుందని ఆయన ముందుగానే హెచ్చరించారు.
b. తెలంగాణ వనరులు మరలిపోవడం, ఉద్యోగాలలో మరియు సంస్కృతిలో ప్రాంతీయ అన్యాయానికి గురయ్యే ప్రమాదాన్ని ఆయన సూచించారు.
c. ఈ హెచ్చరికలు తర్వాతి కాలంలో GO 610 ఉల్లంఘనలు, 1969 ఉద్యమం రూపంలో వాస్తవంగా ఎదిగినవే.

3. ఘనమైన సమాఖ్య సమతుల్యత పట్ల అంబేద్కర్ ప్రాముఖ్యత
a. చిన్న రాష్ట్రాలు సమాఖ్య పరిపాలనలో సమతుల్యతను కలిగిస్తాయని, ప్రజలకు మరింత జవాబుదారీ పాలనను అందిస్తాయని ఆయన నమ్మకం.
b. భాషనే ఆధారంగా పెట్టుకుని రాష్ట్రాలను రూపొందించడం సరైంది కాదని ఆయన అభిప్రాయపడ్డారు.
c. వెనుకబడిన ప్రాంతాలైన తెలంగాణ వంటి చోట్లకు సామర్థ్య, వనరుల సమాన పంపిణీ కోసం ఆయన సూత్రాలు వినియోగించే విధంగా ఉన్నాయి.

4. హైదరాబాద్ (తెలంగాణ) కు ప్రత్యేక రాష్ట్ర హోదాపై మద్దతు
a. ఆయన హైదరాబాద్‌ను ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా భావిస్తూ, ఆంధ్రతో కలపకుండా స్వతంత్ర గుర్తింపుతో కొనసాగించాలని సూచించారు.
b. హైదరాబాద్‌లోని సాంఘిక సంస్థలు, నగర సంస్కృతిపై ఆయనకున్న అభిమానంతో ఆ ప్రాంతం స్వశక్తితో పాలించగలదని విశ్వసించారు.
c. ఇది కేవలం భావోద్వేగమో భాషాపరమో కాదు, బౌద్ధిక, పరిపాలనా ప్రమాణాల ఆధారంగా ఉద్భవించిన అభిప్రాయం.

5. తెలంగాణ ఉద్యమాల్లో అంబేద్కర్ భావజాల ప్రభావం
a. 1969 తరువాత తెలంగాణ విద్యార్థులు, మేధావులు అంబేద్కర్ రచనలను ఉద్యమాలకు మౌలికంగా ఉపయోగించుకున్నారు.
b. సమానత్వంపై ఆయన కలలు, ప్రాంతీయ స్వతంత్రం పట్ల ఆయన అభిప్రాయాలు ఉద్యమాలకు బలమైన ప్రేరణగా మారాయి.
c. ఆయన సమర్థించిన సూత్రాలు, విడిపోయిన తెలంగాణకు రాజ్యాంగబద్ధ నైతికతను అందించాయి.

II. రాష్ట్రాల పునర్వ్యవస్థీకరణ సంఘం (SRC – 1953)తో పోలిక
1. SRC సూచన: షరతులతో కూడిన విలీనం
a. ఫజల్ అలీ నేతృత్వంలోని SRC, తెలంగాణను ఆంధ్రతో కలపాలన్నా, అది ఐదేళ్ల తర్వాత జరగాలని సూచించింది.
b. విలీనానంతరం తెలంగాణ హక్కులను కాపాడేందుకు "పెద్దమనుషుల ఒప్పందం"ను ప్రతిపాదించింది.
c. అయితే, దీని ద్వారా తెలంగాణ భవిష్యత్తులో స్వతంత్రంగా కొనసాగే హక్కును మాత్రం సమర్థించలేదు.

2. విలీనానికి SRC ఆధారం – భాషా ఐక్యత
a. SRC తెలంగాణ-ఆంధ్ర విలీనాన్ని తెలుగుభాషా సామ్యంగా సమర్ధించింది.
b. తెలంగాణకు ప్రత్యేకమైన చారిత్రక, ఆర్థిక, సాంస్కృతిక పరిమితులను పూర్తిగా గమనించలేదు.
c. అంబేద్కర్ ప్రామాణికంగా వినిపించిన బహుళ పరిణామ కారణాలతో కూడిన దృక్పథానికి ఇది వ్యతిరేకంగా ఉంది.

3. ప్రాంతీయ అసమానతల నిర్లక్ష్యం
a. తెలంగాణ ప్రజల్లో ఉన్న అనిశ్చితిని SRC గుర్తించినా, అది ఉన్నంత తీవ్రంగా పరిగణించలేదు.
b. సంస్థాగత స్వతంత్రతకు బదులుగా, రాజకీయ హామీలపై ఆధారపడింది. c. అయితే, తర్వాత కాలంలో GO 36, PRC నియమాలు, ఉద్యోగ నిబంధనల ఉల్లంఘనలు SRC తప్పిదాన్ని అంబేద్కర్ హెచ్చరికను నిజం చేశాయి.

4. దీర్ఘకాలిక స్వయంపాలన పట్ల నిర్లక్ష్యం
a. అంబేద్కర్ తెలంగాణకు శాశ్వత స్వయంపాలనను ఊహించినా, SRC తాత్కాలిక విలీనమే సరైందని భావించింది.
b. ఉద్యోగాలు, విద్య, నీటి ప్రాజెక్టులపై తెలంగాణ నియంత్రణ కోల్పోయింది. c. ఇది భవిష్యత్తులో భారీ ఉద్యమాలకు బీజం వేసింది.

5. రెండు వైఖరుల ఫలితాలు
a. అంబేద్కర్ దృష్టికోణం ముందుచూపుతో కూడినదిగా ఉండి పరిపాలనా అసమతుల్యతలను ముందుగానే గుర్తించింది.
b. SRC దృష్టికోణం తాత్కాలిక పరిష్కారాలను ఆశ్రయించిన ప్రతిచర్య.
c. 2014లో తెలంగాణ ప్రత్యేక రాష్ట్రంగా ఏర్పడటం, అంబేద్కర్ సిద్ధాంతాలకు న్యాయం చేసి, SRC తత్వాన్ని వెనక్కి నిలబెట్టింది.

ముగింపు
డా. అంబేద్కర్ తెలంగాణపై చూపిన దృక్పథం, సమాఖ్య న్యాయం, పరిపాలనా సమర్థత, మరియు ప్రాంతీయ గౌరవాన్ని కేంద్రంగా ఉంచింది. SRC భాషాపరమైన ఐక్యతను ప్రాముఖ్యతనిచ్చినప్పటికీ, అంబేద్కర్ ప్రతిపాదించిన అంశాలను పూర్తిగా పట్టించుకోలేదు. 2014లో తెలంగాణ రాష్ట్ర ఆవిర్భావం ఆయన భావజాలానికి న్యాయమైన ఫలితంగా నిలిచింది—చిన్న రాష్ట్రాలు ప్రజాస్వామ్యాన్ని బలోపేతం చేసి, సమగ్ర పాలనను, ప్రజల ఆకాంక్షలతో సన్నిహితంగా ఉండే పాలనా నిర్మాణాలను సాధ్యపరుస్తాయని ఆయన నమ్మకాన్ని సాక్షాత్కరించింది. ఇది దేశంలో సమగ్ర, జవాబుదారీతన పాలన కోసం ప్రత్యేక పరిపాలన అవసరాన్ని మరింత బలోపేతం చేసింది.